Pikniki naukowe to atrakcyjne pokazy naukowe, intrygujące warsztaty poznawcze oraz interaktywne eksponaty, dostępne w przestrzeni miasta i w murach uczelni, dla dzieci, młodzieży, osób dorosłych, rodzin oraz grup zorganizowanych. Głównym celem będzie ukazanie i popularyzacja wiedzy naukowej i technicznej, lokalnych osiągnięć naukowych, bogactwa zasobów przyrodniczych, specyfiki i kierunków rozwoju rzeszowskiego ośrodka akademickiego oraz propagowanie idei i metod stosowanych w edukacji nieformalnej oraz poza formalnej.

Pomysł zorganizowania w Rzeszowie plenerowej imprezy popularyzującej naukę, technikę i edukację nieformalną i realizowanej w formie rodzinnego pikniku, zrodził się w Stowarzyszeniu Upowszechniania Wiedzy ExploRes na przełomie 2008 i 2009 roku. Wzorem był warszawski Piknik Naukowy Polskiego Radia i Centrum Nauki Kopernik, z którym Stowarzyszenie ExploRes współpracuje od początku swojej działalności. Bezpośrednim zaś źródłem inspiracji były rozmowy podczas Konferencji Interakcja-Integracja w grudniu 2008 roku. Podjęte potem z inicjatywy Stowarzyszenia ExploRes działania promocyjne, prace organizacyjne, poszukiwanie partnerów i źródeł finansowania oraz rozmowy z potencjalnymi wystawcami, zaowocowały powstaniem założeń programowo-organizacyjnych projektu. Następnie przez osiem lat (2010-2017)  wydarzenie organizowane było pod nazwą Dzień Odkrywców – Interaktywny Piknik wiedzy przez Stowarzyszenie ExploRes oraz firmę Polimedia przy współpracy w kilku edycjach z Polskim Radiem Rzeszów, RARR S.A. oraz Uniwersytetem Rzeszowskim. Natomiast od 2018 roku wydarzenie jest kontynuowane pod nazwą Piknik Nauki EKSPLORACJE. Organizatorami wydarzenia są, Stowarzyszenie Upowszechniania Wiedzy ExploRes (lider projektu), Uniwersytet Rzeszowski, Stowarzyszenie EKOSKOP a od 2021 r. również przez Politechnika Rzeszowska. Partnerami organizacyjnymi wydarzenia były także RARR S.A., Wojewódzki Dom Kultury w Rzeszowie i I Liceum Ogólnokształcące im. ks. Stanisława Konarskiego w Rzeszowie.